نویسندگان
دانشجوی دکتری دانشگاه مفید، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم
1
استاد موسسه عالی فقه و علوم اسلامی
2
چکیده
در پی شیوع گستردهی بیماریهای واگیر و غیرواگیر در سطح جهان، رویکرد واکسیناسیون به عنوان راهبرد اصلی در کنترل و پیشگیری از این بیماریها مورد توجه جامعهی جهانی قرار گرفته است. با پدیدار شدن ویروس کرونا (کووید ـ ۱۹) و همهگیری آن، چالش فقهی مهمی مطرح گردید که آیا تزریق واکسنهای مرتبط، از نظر شرعی لازم است یا خیر؟ هدف از این پژوهش، بررسی و تبیین ادلهی شرعی ناظر بر وجوب تزریق واکسن، با تمرکز بر واکسنهای کرونا و با استناد به منابع چهارگانهی استنباط احکام شرعی (کتاب، سنت، عقل و سیرهی عقلا) است. این تحقیق به روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکردی فقهی‑استدلالی انجام شده و کلیهی ادلهی ممکن در زمینهی وجوب واکسیناسیون مورد نقد و واکاوی دقیق قرار گرفته است. بر پایهی یافتهها، اگرچه اصل «حفظ نفس» به عنوان یک ارزش قطعی در شریعت اسلامی محسوب میشود، اما استناد به ادلهی اربعه برای اثبات وجوب تزریق واکسنهایی نظیر واکسن کرونا، با چالشهای اساسی مواجه است. این چالشها به ویژه در مواردی آشکار میشود که واکسن در مرحلهی پیشگیری (و نه درمان) به کار میرود، ضمانت قطعی در کارایی آن وجود ندارد، و خود حاوی عوارض و پیامدهای احتمالی است. با توجه به بررسیهای به عمل آمده، به نظر میرسد در مواردی که واکسن یا دارو از اثربخشی صددرصد برخوردار نبوده و تنها موجب تأخیر در روند بیماری میشود و نه علاج قطعی آن و همچنین خود عوارضی را به همراه دارد، نمیتوان با استناد به ادلهی شرعی، حکم به وجوب تزریق آن صادر نمود.
واژگان کلیدی
