نویسنده
پژوهشگر و دانش‌آموختة دکتري مذاهب فقهي و استاد دانشگاه ادیان و مذاهب
چکیده
مقصد شرع به مؤلفه‌اي اطلاق مي‌شود که هدف پشت پردة شارع دربارة اهداف تشريع احکام الهي را مشخص مي‌کند و دانش فقه را پوياتر مي‌نمايد. خاستگاه اصلي مقصد شرع، مصالح و مفاسد مکلفان است و مهم‌ترين نقش‌آفريني آن، فهم درست نصوص مبيِّن احکام است؛ ولي پوشيده بودن مقاصد شرع، ناشناخته ماندن اهداف و مقاصد شريعت را فراهم مي‌آورد؛ از همين رو اهل‌سنت اموري و اماميه مواردي را به عنوان شاخص‌ترين راه‌هاي شناخت مقاصد، عملياتي كردهاند. يافته‌هاي تحقيق پيش‌رو بر اساس روش تحلیلی ـ تطبیقی مبتني بر بررسي منابع دو طرف، نشان داد عالمان دو گرايش فقهي، در طرق کشف مقاصد از طريق استقراء نصوصِ مبيِّن مقاصد، تعليل احکام و سکوت شارع، توافق نظر داشتهاند؛ هرچند اماميه بر ملازمة عقليه و نصوص مبيِّن مقاصد، تأکيد بيشتر كردهاند و اهل‌سنت به راه‌هايي جز ملازمة عقليه توجه جدي‌تر، نشان دادهاند که به نظر مي‌رسد نه اهل‌سنت ارتباط عقل و شرع را انکار کردهاند و نه اماميه طرق مورد اعتماد اهل‌سنت را به‌کلي ناديده انگاشتهاند؛ بلکه با وجود تفاوت‌هاي روشي، در اصل طرق کشف مقاصد همسويند.
کلیدواژه‌ها
