بررسی تطبیقی مسئله شفاعت از دیدگاه صاحب المیزان و صاحب الکشاف

نویسندگان

1

2

حوزه 3

چکیده

شفاعت از موضوعات مورد توجه مفسران فریقین است. مبنای کلامی آنها موجب اختلاف دیدگاه در این زمینه شده است. اهمیت پرداختن به دیدگاه این مفسران، آنجاست که این اختلاف به ویژه در میان پیروان اهل سنت، منجر به تشکیل گروه‌‌های الحادی نظیر وهابیت شده است. این مقاله به بررسی شفاعت، مصداق شفاعت و مفهوم آن از دیدگاه صاحب الکشاف و صاحب المیزان، پرداخته است. نقطه اشتراک آن‌ها، پذیرش اصل شفاعت و شرایط شافعان است. افتراق این دو مفسر در حل اختلافات ظاهری بین آیات شفاعت است؛ علامه معتقد است آیات نافی شفاعت، شفاعت ابتدایی و بدون اذن و رضایت را نفی می‌کند؛ اما زمخشری، صراحتاً مطلبی را مبنی بر حل اختلاف بین آیات شفاعت بیان نکرده است، ولی در لابه لای مطالب تفسیری او، اهتمام او به این امر دیده می‌شود. در آیات پیرامون شافعان، علامه، شافعان را در روز قیامت در چند دسته انبیاء، ملائکه، شهدا و ... قرار داده است، ولی زمخشری با وجود آیات متعدد، به طور صریح به شافعان روز قیامت اشاره نکرده است؛ لذا بر خلاف علامه، شفاعت را به عنوان مقام محمود، منحصر در پیامبر می‌داند. اختلاف دیگر در شفاعت شوندگان است، علامه، مؤمنین گنهکار را هم مستحق شفاعت می‌داند، ولی زمخشری معتقد است که شفاعت به گنهکاران نمی‌رسد.

کلیدواژه‌ها

مراجع و منابع کامل مقاله

ـ قرآن کریم.

1. ابو الحسين، احمد بن فارس بن زكريا (1404 ق)، معجم مقاييس اللغة، 6 جلد، قم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه.

2. زمخشرى، محمود، (1407 ق)، الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل، بیروت، دارالكتاب العربي.

3. --------------(1399ق)، اساس البلاغه، بیروت، دار صادر.

4. طباطبایی، سید محمد حسین (1417 ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه.

5. طبرسى، فضل بن حسن، (1372)، مجمع البيان فى تفسير القرآن، چاپ سوم، تهران، انتشارات ناصر خسرو.

6. فخر رازی، محمد بن عمر، (1420 ق)، مفاتیح الغیب، بیروت، داراحیاءالتراث العربی.

7. قاضی عبد الجبار، (1422ق)، شرح اصول خمسه، بیروت، داراحیاءالتراث العربی.

8. قاضی عبد الجبار، (1962م)، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، قاهره، الدار المصریه.

9. قاضی عبد الجبار، (1286 ق)، متشابه القرآن، قاهره، دار النصر للطباعة.

10. مصطفوی، حسن (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

 



© طراحی شده توسط معاونت فناوری اطلاعات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)