بررسی تطبیقی نقش مذهبِ راوی در وثاقت و عدم آن

موضوع نقش مذهبِ راوی در وثاقت یا عدم وثاقت از بحث‌های پر چالش بین علمای رجال شیعه و اهل سنت از گذشته تاکنون بوده است، چرا که مذهب راوی در اثبات وثاقت و عدم آن، نقش تعیین کننده‌ای در اثبات عدالت و در نتیجه قبول روایت راوی ایفا می‌کند. با این بیان، ملاک مذهبِ راوی امر پذیرفته شده نزد فریقین است. از این جهت که حکم قبول یا رد روایات بر اساس مذهب راوی شکل می‌گیرد. اهمیت مذهب راوی به گونه‌ای است که گویا سرنوشت راوی را مذهب او تعیین می‌کند؛ در نتیجه مذهب راوی او را در جایگاه وثاقت نشانده و روایت او را بر کرسی قبول نهاده است و در نگاهی دیگر او را از عدالت و وثاقت ساقط کرده و روایتش مردود واقع شده است. از سوی دیگر، هر حدیثی در عین حدیث بودن، نگرش فکری راوی آن حدیث را نیز منعکس می‌کند و این امر تا جایی پیش رفته که گفته‌اند: «ما من راوٍ إلّا وله فی الأصول والفروع مذهب یختاره ورأی یستصوبه ویمیل إلیه؛ هیج روایت‌کننده‌ای نیست مگر آنکه در اصول و یا فروع مذهبی دارد که آن را اختیار نموده و آن را صائب دانسته و به آن میل می‌کند».

ـ قرآن کریم.

1. ابن تیمیه، أحمد بن عبد الحلیم(بی‌تا)، منهاج  السنة، بی جا.

2. ابن عساکر، أبی القاسم(1415ق)، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق علی شیری، بیروت: دار الفکر.

3. بغدادی، أبی بکر أحمد بن علی الخطیب(1417 ق)، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة.

4. تستری، محمدتقی(1364ش)، النجعة فی شرح اللمعة، تحقیق علی اکبر غفاری، چاپ اول، تهران: مکتبة الصدوق.

5. جدیدی‌نژاد، محمدرضا(1380 ش) معجم مصطلحات الرجال والدرایة، قم: دار الحدیث.

6. جوهری، اسماعیل بن حماد(1367 ش)، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، تحقیق احمد عبد الغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین.

7. حائری، سید محسن، الثقلان(بی‌تا)، بی جا.

8. حلی، محقق(1409 ق)، شرائع الإسلام، چاپ دوم، تهران: انتشارات استقلال.

9. خویی، سید ابوالقاسم(1413 ق)، معجم رجال الحدیث، بی‌جا.

10. ذهبی، شمس الدین(1382 ق)، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت: دارالمعرفة للطباعة والنشر.

11. ـــــــــــــــــــــــــ (1413 ق)، سیر أعلام النبلاء، چاپ نهم، بیروت: مؤسسة الرسالة.

12. روحانی، مهدی حسینی(1421 ق)، أحادیث أهل البیت علیهم السلام عن طرق أهل السنة، بی‌جا.

13. سباعی، مصطفی( 1384 ق ) السنة ومکانتها فی التشریع الاسلامی، بی‌جا.

14. سند، شیخ محمد(2006 م)، الشهادة الثالثة، بی‌جا: مؤسسة الصادق للطباعة والنشر.

15. صافی گلپایگانی، لطف‌الله(بی‌تا) مجموعة الرسائل، بی‌جا.

16. صدر، سید حسن(1354ق)، نهایة الدرایة،‍ تحقیق ماجد الغرباوی، بیروت: نشر مشعر. 

17. صدوق، ابن بابویه(1385ق)، من لا یحضره الفقیه، مترجم محمد جواد غفاری، تهران: دارالکتب الإسلامیة.

18. طبسی، محمد جعفر(1420 ق)، رجال الشیعة فی أسانید السنة، محمد، قم: مؤسسه معارف اسلامی.

19. طوسی، محمد بن حسن(1404 ق)، اختیار معرفة الرجال (رجال الکشی)، تصحیح وتعلیق میرداماد استرآبادی، قم: مؤسسة آل البیت.

20. ـــــــــــــــــــــــــــ (1417ق)، العدة فی أصول الفقه، تحقیق محمدرضا انصاری قمی، چاپ اول، بی‌جا.

21. عسقلانی، علی بن حجر(1390ق)، لسان المیزان، بیروت: منشورات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.

22. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1415ق)، الإصابة فی تمیز الصحابة، تحقیق شیخ عادل أحمد عبد الموجود بیروت: دارالکتب العلمیة.

23. فضلی، عبدالهادی(1416ق)، أصول الحدیث، بیروت: مؤسسه أم القری للتحقیق والنشر.

24. کلباسی، ابوالمعالی(1315 ق)، الرسائل الرجالیة، تحقیق محمّد حسین درایتی، قم: دارالحدیث.

25. مجلسی، محمدباقر(1403ق)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.

26. ــــــــــــــــــــــ (1404ق)، تهذیب التهذیب، چاپ اول، بیروت: دارالفکر.

27. مزی، جمال‌الدین أبی‌الحجاج یوسف( 1406ق)، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، تحقیق بشار عواد، بیروت: مؤسسة الرسالة.

28. میلانی، سید علی حسینی(1427ق)، تشیید المراجعات و تنفید المکابرات، بی‌جا.

29. نجفی، محمدحسن(1367ش) جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام ، الجزء الأول ، تحقیق شیخ عباس قوچانی، چاپ سوم، بی‌جا.