تطور کارکرد بیعت از عصر جاهلیت تا حکومت امام علی

نویسنده

دانش پژوه سطح چهار تاریخ و سیره پیامبر مرکز تخصصی ائمه اطهار

چکیده

نگاهی ارزیابانه به بارزترین حوادث سیاسی ـ اجتماعی در عصر جاهلی، عصر نبوی و عصر خلفا با توجه به اندیشه و حجت‌های هر گروه، گویای نهادینه بودن مفهوم بیعت در میان آن‌هاست. بدیهی است که شباهت‌ها و تفاوت‌هایی میان بیعت در عصر جاهلی، عصر نبوی و عصر خلفا وجود دارد. بر همین اساس، نوشتار حاضر، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی مضامین بیعت‌ها و کارکرد آن در عصر جاهلی و صدر اسلام می‌پردازد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که کارکرد بیعت در هر دوره در یک سطح نبود، بلکه معانی متعددی از جمله اظهار وفاداری و پایبندی بر مفاد عهد و پیمان در عصر جاهلی تا انشاء حاکمیت را شامل می‌شود.

کلیدواژه‌ها

مراجع و منابع کامل مقاله

ـ قرآن کریم.

ـ نهج البلاغه.

1. ابن اثیر، عز الدین ابو الحسن على ابن ابى الکرم الشیبانى، (1414ق)، الکامل فى التاریخ، بیروت: موسسة التاریخ العربى، چهارم.

2.ـــــــ ، ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (۱۴۲۱ق)، النهایه فی غریب الحدیث و‌الاثر، بیروت: المکتبه الاسلامیه.

3. ابن اعثم کوفی، محمد بن علی، (1411ق)، الفتوح، تحقیق: علی شیری، بیروت: دارالاضواء.

4.ابن خلدون، عبد الرحمن، (1418ق)، مقدمه، بیروت: دارالفکر، دوم.

5. ابن سعد، محمد بن سعد، (1418ق)، الطبقات الکبرى، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه، دوم.

6. ابن شهر آشوب، ابى جعفر محمد بن على، (1991م)، مناقب آل ابى‌طالب، بیروت: دارالاضواء، دوم.

7. ابن هشام، عبدالملک بن هشام، (1998م)، السیره النبویه، بیروت: موسسه الرساله.

8. بخاری، ابوعبدالله محمد بن اسماعیل، (۱۴۱۰ق)، صحیح البخاری، بیروت: دار ابن کثیر.

9. بیهقی، احمد بن حسین، (۱۴۲۳ق)، الاعتقاد و الهدایه الی سبیل الرشاد علی مذهب السلف اهل السنه و‌جماعه، بیروت: دارالیمامه.

10.  جعفریان، رسول، (۱۳۷7ش)، تاریخ تحول دولت و خلافت از برآمدن اسلام تا بر افتادن سفیانیان، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی.

11.  دیلمى، حسن بن ابى الحسن محمد، (1417ق)، ارشاد القلوب، تحقیق: سید‌هاشم میلانى، تهران: دارالاسوه.

12.  راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (۱۴۲۶ق)، مفردات الفاظ القرآن، دمشق: دارالقلم.

13.  طباطبایی، سید محمد‌حسین، (۱۳۹۳ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه الاعلمی.

14.  طبرسى، ابى على فضل بن حسن، (1406ق)، مجمع البیان فى تفسیرالقرآن، تصحیح: سید هاشم رسولى محلاتى و سید فضل الله یزدى طباطبائى، قم، دارالمعرفه.

15.  طبری، محمد بن جریر، (1413ق)، تاریخ الاُمم و الملوک، بیروت: موسسه عزالدین، دوم.

16.  فراهیدی، خلیل بن احمد، (۱۴۰۹ق)، العین، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.

17.  فیومی، احمد بن محمد، (۱۳۶۹ق)، المصباح المنیرفی غریب الشرح الکبیر لرافعی، قم: دارالهجره، سوم.

18.  عمید زنجانی، عباسعلی، (۱۳۶۸ش)، امامت از دیدگاه نهج البلاغه، تهران: بنیاد نهج البلاغه.

19.  عیاشی، محمد بن مسعود. (1380ق)، تفسیر العیاشی، تهران: مکتبه العلميه الاسلامیه.

20.  کلینى محمد بن یعقوب، (1362ش)، الروضه من الکافى، تصحیح: على‏اکبر غفارى، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

21.  ماوردى بصرى، ابوالحسن على بن محمد بن حبیب، النکت والعیون (تفسیر الماوردى)، بیروت: دارالکتب العلمیه، بى‏تا.

22.  مجلسى، محمد باقر، (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: دارالاحیاء التراث العربى، سوم.

23.  مفید، محمد بن محمد بن النعمان العکبرى، (۱۴۱4ق)، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، بیروت: دارمفید.

24.  مکارم شیرازی، ناصر، (۱۴۲۵ق)، انواع الفقاهه، کتاب البیع، قم: مدرسه الامام علی بن ابی‌طالب7.

25.  نسائی، احمد بن علی، (1421ق)، سنن النسائي و هو المجتبی، لبنان: بیروت، موسسه الرساله.

26.  هلالى، سُلیم بن قیس، (1415ق)، کتاب سلیم، تحقیق: محمد باقر انصارى، قم: نشر الهادى.

27.  یعقوبى، احمد بن اسحاق، (بی‌تا)، تاریخ یعقوبى، بیروت: دارصادر.

مقالات

   1.  پیشگاهی فرد، زهرا و بهرام نصراللهی‌زاده، (1389ش)، «حضرت علی و نقش آرای عمومی‌ در شکل‌گیری نظام سیاسی آرمانی تشیع»، شیعه‌شناسی، 31، 129ـ 164.

 

 

 



© طراحی شده توسط معاونت فناوری اطلاعات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)