فرامذهبی بودن دعوت محمد بن عبدالوهاب بر پایه مکتوبات وی

برخی از منتقدان وهابیت گفته‎اند از نظر محمد بن عبدالوهاب، دعوت او تنها در امتداد و تساوی با مذهب حنبلی است و با سایر مذاهب در تباین و تضاد است. این درحالی است که در نگاه محمد بن عبدالوهاب، ماهیت فکر و دعوت او فرامذهبی است. مقصود از فرامذهبی بودن آن است که محمد بن عبدالوهاب دعوتش را ناظر به امور فرعی فقهی، در دایرۀ امور اجتهادی و مداراپذیر، منحصراً ذیل مذهبی خاص از مذاهب اربعه معرفی نکرده است، بلکه او دعوت خود را ناظر به آموزۀ توحید، بازگشت به اسلام و یکتاپرستی می‎خواند. فرامذهبی بودن دعوت محمد بن عبدالوهاب را می‌توان از عناصری همچون گزاره‌های اصلی آیین وهابیت، نام‌های دل‌بخواه و مورد پسند محمد بن عبدالوهاب برای دعوتش، تقسیم تاریخ به دو برهۀ قبل و بعد از دعوت محمد بن عبدالوهاب، لحن مخالفان معاصر محمد بن عبدالوهاب و همچنین لحن سخن و دفاعیه‌های محمد بن عبدالوهاب به دست آورد.

کتاب‌ها

1. آل حثلین، سلطان فالح، (2022م)، الاستیعاب فی تاریخ الدولة السعودیة الأولی و دعوة الشیخ محمد بن عبدالوهاب، بی‌جا: دارالایلاف الدولیة.

2. آل الشيخ، عبد اللطيف بن عبد الرحمن بن حسن، (1412ق)، مجموعة الرسائل والمسائل النجدية، رياض: دار العاصمة، سوم.

3. آل عبداللطيف، عبد العزيز بن محمّد، (1412ق)، دعاوي المناوئين لدعوة الشيخ محمد بن عبدالوهاب، رياض: دار الوطن.

4. آل الشيخ، عبد اللطيف بن عبد الرحمن بن حسن، (1412ق)، مجموعة الرسائل والمسائل النجدية، رياض: دار العاصمة، سوم.

5. ابن‌حمید، محمد بن عبدالله، (بی‌تا)، السحب الوابلة على ضرائح الحنابلة، بی‌جا: مكتبة الإمام أحمد.

6. ابن‌داوود الزبیری الحنبلی، عبدالله، (2022م)، الصواعق و الرعود، تحقیق: عبدالله راشد المضری، بلفاست: مکتبة الجابی.

7. ابن‌قاسم، عبد الرحمن بن محمد، (1996م)، الدرر السنية في الأجوبة النجدية، بی‌جا: بی‌نا، ششم.

8. ابن‌عبدالوهاب، محمد، (بی‌تا)، الرسائل الشخصية، تحقيق: صالح بن فوزان بن عبدالله الفوزان و محمد بن صالح العيلقي، ریاض: جامعة محمد بن سعود.

9. ابن‌عبدالوهاب، محمد، (1418ق)، كشف الشبهات، عربستان: وزارة الشؤون الإسلامية والأوقاف والدعوة والإرشاد.

10. ابن‌عفالق الحنبلی، (بی‌تا)، تهكم المقلدين في مدّعي تجديد الدين، بی‌جا: بی‌نا.

11. ابن‌غنام، حسین، (1994م)، تاریخ نجد، تحقیق: ناصرالدین اسد، قاهره: دارالشروق، چهارم.

12. البسام، احمد بن عبدالعزیز بن محمد، (2005م)، الحیاة العلمیة فی وسط الجزیرة العربیة فی القرنین الحادی عشر و الثانی عشر الهجریین و اثر دعوة الشیخ محمد بن عبدالوهاب فیها، ریاض: دارة الملك عبد العزيز.

13. البهکلی، عبدالرحمن بن احمد، (1982م)، نفح العود في سيرة دولة الشريف حمود، ریاض: دارة الملك عبد العزيز.

14. الحیدری البغدادی، ابراهیم فصیح، (1998م)، عنوان المجد في بيان احوال بغداد و البصره و نجد، بی‌جا: دارالحکمة.

15. الردیسی، حمادی و أسماء نویرة، (بی‌تا)، الردّ على الوهابية في القرن التاسع عشر، بيروت: دار الطليعة.

16. زینی دحلان، احمد، (بی‌تا)، خلاصة الكلام في بيان أمراء البلد الحرام، تحقیق: محمد فارس الشیخ، بی‌جا: مطبوعات أرض الحرمین.

17. الشوکانی الیمنی، محمد بن علي بن محمد بن عبد الله، (بی‌تا)، البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع، بیروت: دارالمعرفة.

18. القباني البصری، أحمد، (2023م)، كشف الحجاب عن وجه ضلالات ابن عبدالوهاب، تحقیق ناصر عبدالله الرحیم، بی‌جا: بی‌نا.

19. العثیمین، محمد بن صالح، (1993م)، محاضرات و تعليقات في تاريخ المملكة العربية السعودية، جامعة الملك سعود، دوم.