نویسنده
پژوهشگر مقطع خارج مرکز فقهی ائمۀ اطهار
چکیده
مسئلۀ قرائن از مباحث مهم اصولی است که از مشغله‌های دیرین فقها، دین‌پژوهان و اندیشمندان اسلامی بوده است و به‌دلیل جانشینی از دلالت وضعی الفاظ، از کلیدی‌ترین عوامل فهم معناست. دراین میان، قرینه مقابله از جایگاه ویژه‌ای در موضوع استنباط احکام برخوردار است؛ چراکه فزونی کاربرد آن در گزاره‌های فقهی و اصولی، نشان از این اهمیت داشته که درخور توجه و تحلیل است. این پژوهش با هدف ارائه ابعاد کارایی این قرینه و با روش توصیفی ـ تحلیلی کوشیده است تا به استخراج، تبویب و تحلیل کارایی این قرینه در راه استنباط احکام بپردازد. چرایی نوشتار این پژوهش، مشکل تعدد فهم از یک متن واحد است که گاه ناشی از عدم توجه به این قرینه است. بنابراین پرسش مهم، این است که چگونه می‌توان به فهم صحیح ادله لفظیه بر اساس این قرینه دست یافت؟ بر این مبنا، در این مقاله، سعی بر آن است که ابتدا با بررسی اصل اولی حاکم بر مسئله، به ذکر ابعاد کارایی این قرینه، پرداخته شود. یافته‌های این نوشتار این است که قرینه از عوامل فهم معناست و قرینه مقابله، قرینه‌ای است که از تقابل میان دو لفظ از الفاظ موجود درکلام به‌دست می‌آید و مهم‌ترین موارد کارایی این قرینه در استنباط احکام، در نگاه فقیهان و اصولیان، عبارت‌اند از: تبیین موضوع، حکم، شرط و لوازم کلام. گفتنی است برآیند این پژوهش در حوزه استنباط و استظهار از ادله، کاربرد دارد.
کلیدواژه‌ها
