نویسندگان
مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام
1
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم
2
چکیده
از مباحث حائز اهمیّتی که در بحث علم اجمالی بدان پرداخته می‌شود، بررسی معنا و حکم موافقت و مخالفت التزامی و بهدنبال آن، جواز یا عدم جواز اجرای اصول در اطراف شبهه مقرون به علم اجمالی است. با جستوجو در آثار محقّقان علم اصول، شش معنای متفاوت برای موافقت و مخالفت التزامی می‌توان یافت. به‌صورت اجمالی، موافقت و مخالفت التزامی یعنی شخص در ناحیۀ نفس خویش و نه در ناحیۀ عمل، با آنچه از شارع رسیده، موافقت یا مخالفت داشته باشد. در خصوص حکم مخالفت التزامی نیز حداقل دو دیدگاه مختلف وجود دارد. هدف اصلی این پژوهش، بررسی حکم موافقت التزامی از دیدگاه شیخ انصاری، محقق اصفهانی و امام خمینی است؛ زیرا باوجود اینکه کتب مرحوم شیخ از متون اصلی درسی حوزه‌های علمیه قرار گرفته، عبارات ایشان بهجهت عدم وضوح و اختلاف تعابیر، به درستی روشن نیست و به جهت تبیین بهتر نظر ایشان، به کلام دو اندیشمند اصولی دیگر، یعنی محقق اصفهانی و امام خمینی که مخالف ایشان هستند نیز پرداخته شده است؛ به همین سبب، یکی از امتیازات این مقاله، در کنار ذکر تمامی معانی محتمل در موافقت التزامی، نگاه جامع و دقیق به کلمات شیخ انصاری، محقق اصفهانی و امام خمینی می‌باشد. پژوهش پیشرو، ابتدا تعریف موافقت و مخالفت التزامی در علم اصول را بیان نموده و سپس با تبیین نظرات اندیشمندان مذکور، با شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی به بررسی حکم آن پرداخته و در پایان ثمرات به بحث اشاره کرده است.
کلیدواژه‌ها
