نویسنده
چکیده
نهاد تزاحم را می توان در ساحت فقه یک نهاد پر کاربرد و مهم دانست. یکی از مصادیق تزاحم که سبب اختلاف فتوا شده است، تزاحم بین دو تکلیفِ الزامی مانند دَین و حج است؛ به این بیان که مکلّف پولی در اختیار دارد که قادر است با آن یا حج را به جا بیاورد و یا دَین خودش را بپردازد و در مقام امتثال متمکّن به اتیان هر دو تکلیف نیست؛ برخی از فقها با اعتقاد به مرجّحات تزاحم، که عمده آن مرجّحات را محقّق نائینی مطرح کرده است، حکم به تقدّم حج یا دَین کرده اند، امّا به نظر می رسد تمامی مرجّحات مطرح شده در کلام محقق نائینی رجوع به سنجه اهم ومهم می‌کند. از این رو فقیه متصدّی استنباط، چنانچه اقوائیّت ملاک یک تکلیف را تشخیص دهد، می تواند به تقدّم آن تکلیف حکم نماید. از این رو فقیهی که معتقد به اهمیت حج است حکم به تقدّم حج خواهد کرد و فقیهی که معتقد به اهمیت دَین است حکم به تقدّم دَین خواهد نمود. در این زمینه مطالب ارزشمندی از علما در کتب گراسنگِ فقهی و برخی مقالات به یادگار مانده است، امّا هنوز جای نوشته‌ای که مستقلاً به این بحث با تمرکز بر مرجّحات بپردازد، خالی است؛ از این رو نوشتار حاضر با روش توصیفی و تحلیلی به این مهم پرداخته است.
کلیدواژه‌ها
