بررسی توحید و شرک از منظر تکفیری های معاصر

تکفیریها به کسانی اطلاق میشود که کفر را مبنای کار خود قرار داده و با پیروی از سلف و نگاه متحجرانه، خود را موحد واقعی میدانند. این نوع از تفکر، ریشه در قرون اولیه اسلام و امویان دارد و در آثار ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب کاملاً روشن است. نوشته حاضر به تحقیق و بررسی ویژگیهای فکري ـ اعتقادی تکفیریهای معاصر در زمینه توحید می‌پردازد. یکی از آن ویژگی های مهم، مسایل توحید و شرک از منظر تکفیری‌ها است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد به‌واسطه مبنای تقدم نقل بر عقل، ظاهرگرایی افراطی و مخالفت با هر گونه تأویل، آموزههای دینی را وارونه تفسیر میکنند، و همین مسئله، موجب تکفیر مسلمانان توسط آنان شده است. آنان توحید را به سه بخش تقسیم کرده‌اند: توحید الوهی، توحید ربوبی و توحید اسماء و صفات؛ که برای هر کدام از سه قسم از اقسام توحید، تعریفی بیان کرده‌اند. شرک نیز از دیدگاه تکفیری‌های معاصر، معنای خاصی دارد که در این تحقیق بدان پرداخته شده است.

ـ قرآن کریم

1. البانی، محمد ناصرالدین، (1417ق)، سلسله الاحاديث الصحيحه، رياض: مکتبه المعارف للنشر والتوزيع، الاولی.

2. ــــ ، ــــــــــــــــ ، (1431ق)، موسوعه العلامه الامام مجدد العصر محمد ناصر البانی، يمن: مکتبه دار‌ابن‌عباس، الاولی.

3. الجامی، محمد بن أمان، (1426ق)، الصفات الالهيه فی کتاب و‌السنه النبویه فی ضوء الاثبات و‌التنزيه، القاهره، دار‌المنهاج، الاولی.

4. الحمد، محمد بن ابراهيم، (1423ق)، رسائل فی العقيده، رياض: دار ابن خزيمه، الاولی.

5. الزبيدی، مرتضی، (بی‌تا)، تاج العروس، بی‌جا.

6. السعدی، عبدالرحمن بن ناصر، (1307ق)، تيسير الکريم الرحمن فی تفسير الکلام المنان، بيروت: دارالسلام للنشر و التوزيع.

7. السقاف، حسن بن علی، (1434ق)، السلفيه الوهابيه أفکارها الأساسيه و‌جذورها التاريخيه، بيروت: دار الامام النووی، السابعه.

8. الفراهيدی، خليل بن احمد، (1383ق)، العين، قم: انتشارات اسوه.

9. الفوزان، صالح، (1411ق)، الارشاد الی صحيح الاعتقاد والرد علی اهل الشرک و الالحاد، بی‌جا.

10. ـــــ ، ــــــ ، (1431ق)، شرح العقيده الواسطيه لشيخ الإسلام أحمد بن تيميه، رياض: الرئاسه العامه للبحوث العلميه والإفتاء، التاسعه.

11. ـــــ ، ــــــ ، (1436ق)، شرح تفسیر کلمه التوحید، عربستان: دارالماثور، الاولی.

12. ـــــ ، ــــــ ، (1420ق)، عقیده التوحید، مملکه العربیه السعودیه: دارالعاصمه، الاولی.

13. انوشه، سیده شیما، (1391ش)، تقابل وهابیت با قرآن و سنت، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، اول.

14. ابن اثیر، (بی‌تا)، النهایه فی غریب الحدبث و الاثر، بی‌جا.

15. ابن تیمیه، احمد، (1424ق)، منهاج السنه، دارالفضیله.

16. ــــــــ ، ــــ ، (بی‌تا)، مجموعه الفتاوی، دارابن حزم.

17. ابن فارس، (بی‌تا)، معجم مقاییس اللغه، بی‌جا.

18. ابن منظور، (بی‌تا)، لسان العرب، بیروت: دارالفکر للطباعة و‌النشر و‌التوزیع.

19. اسفرائینی التمیمی، عبد القاهر بن محمد البغدادی، (1430ق)، الفَرق بین الفِرَق، لبنان: صیدا، الاولی.

20. بن باز، عبد العزیز بن عبد الله بن عبد الرحمن، (1428ق)، مجموع فتاوی و مقالات متنوعه، سعودیه: دار أصداء المجتمع، الرابعه.

21. حسّان، محمد، (1427ق)، حقیقه التوحید، مکتبه الفیاض التجاره و التوزیع.

22. رضوانی، علی اصغر، (1390ش)، البانی و بن باز محدث و مفتی وهابیان، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری مشعر، اول.

23. ـــــــ ، ـــــــــ ، (1395ش)، تکفیر از دیدگاه علمای اسلام، قم: دار الإعلام لمدرسه اهل البیت، دوم.

24. سبحانی، جعفر، (1346ش)، آیین وهابیت، قم: موسسه دارالقرآن الکریم، اول.

25. سید قطب، (1393ش)، فی ظلال القرآن، مصطفی خرم دل، تهران: احسان، پنجم.

26. ـــــــــ ، (1425ق)، فی ظلال القرآن، بیروت: دارالشروق، الرابعه.

27. شعبان، محمد بن سرور، (1430ق)، الشیخ الالبانی منهجه فی تقریر مسائل الاعتقاد، مصر: دارالفاروق، الثانیه.

28. شریفات، عبد المحمد، (1394ش)، اندیشه‌های کلامی یوسف قرضاوی در بوته نقد، قم: دارالإعلام لمدرسه اهل البیت، اول.

29. صلابی، علی محمد، (1397ش)، توحید اسماء و صفات الهی، فایق احمدی، رآراس، اول.

30. طبسی، نجم الدین، (1391ش)، شناخت وهابیت، دلیل ما، اول.

31. عابدی، احمد، (1390ش)، توحید و شرک در نگاه شیعه و وهابیت، مؤسسه فرهنگی هنری مشعر، اول.

32. علیزاده موسوی، سید مهدی، (1438ق)، السلفیه والوهابیه، احمد حسین بکر، دارالموده.

33. ــــــــــــــ ، ـــــــــ ، (1391ش)، سلفی‌گری و وهابیت، قم: دفتر تبلیغات، اول.

34. ــــــــــــــ ، ـــــــــ ، (1394ش)، وارونگی، قم: بوستان کتاب، اول.

35. قاسمی، الیاس، (1391ش)، ابن تیمیه امام سلفی‌ها، بی‌جا، اول.

36. قرضاوی، یوسف، (1420ق)، الإخوان المسلمون، القاهره: مکتبه وهبه، الاولی.

37. یاسین، نسیم شحده، (1432ق)، ضوابط التکفیر فی ألفاظ الذم فی القرآن الکریم، غزه: الجامعه الاسلامیه، الاولی.