مرجعیت علمی اهل بیت‌(ع) از منظر تفسیر روح المعانی آلوسی

نویسنده

دانش‌آموخته سطح۳ مذاهب اسلامی، مرکز تخصصی ائمه اطهار

چکیده

پیامبر اکرم دارای شئون مختلفی است که یکی از این شئون، مرجعیت علمی است. بنابر متون متعددی، این مرجعیت پس از پیامبر اکرم به اهل بیت واگذار شد تا از هرگونه برداشت نادرست و نزاع علمی در میان مسلمانان پیشگیري شود. در مرجعیت علمی اهل بیت اختلاف بین مسلمانان واقع شده است. بدون تردید مرجعیت علمی آنان به‌ویژه در تبیین و تفسیر آیات مبهم و متشابه و بیان معارف و احكام که به روشنی و صراحت در قرآن کریم نیامده است، واضح است. بنابر گزارش‌های رسیده مرجعیت اهل بیت بعد از پیامبراکرم مورد قبول برخی از علمای اهل سنت قرار نگرفته است؛ از جمله آن افراد، آلوسی می باشد که در کتاب خود، به حدیث ثقلین و روایات موجود در مورد مرجعیت علمی اهل بیت اشاره کرده، امّا تصریح به مرجعیت نداشته است. این تحقیق از نوع کتابخانه‌ای و با بررسی منابع فریقین به روش توصیفي ـ تحلیلی و با مبنا قرار دادن تفسیر روح المعانی به دنبال بررسی دیدگاه آلوسی درباره مرجعیت علمی اهل بیت است. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که آلوسی مرجعیت امام علي، و همچنین تقدیم قول امامان بر دیگران را عملاً قبول کرده، امّا تصریح نکرده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع و منابع کامل مقاله

    ـ قرآن کریم

1. آلوسی بغدادی، سیدمحمود، (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن والسبع المثانی، بیروت: دارالکتب الأعلمية.

2. آمدي، سيف الدين، (1391ق)، غاية المرام في علم الكلام، القاهره: دارالحرمین.

3. ابن شهرآشوب، محمد بن علی، (بی‌تا)، المناقب، قم: علامه.

4. ابن فارس، احمد، (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

5. ابن هوزان قشیری، عبدالکریم، (2000م)، لطایف الاشارات، مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب.

6. ابن­حنبل، احمد، (بی‌تا)، المسند، بیروت: دارصادر.

7. ایجی، شهاب الدین احمد، (1328ق)، توضیح الدلائل، بیروت: العلمیه.

8. بهبهانی، سید علی، (بی‌تا)، فروغ هدایت، ترجمه: علی دوانی، تهران: انتشارات قدر.

9. حاكم نيشابوري، محمد بن عبدالله، (1978م)، المستدرك علي الصحيحين، قاهره: دار العرفان.

10. حسکانى، عبید اللَّه ابن احمد، (1411ق)، شواهد التنزیل، تحقیق: محمد باقرمحمودى، قم: مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة.

11. حسینی زبیدی، مرتضی، (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر.

12. حسینی فیروزآبادی، سیدمرتضی، (1404ق)، فضائل الخمسة من الصحاح الستة، بیروت: الأعلمية.

13. حموی، ياقوت بن عبدالله، (بی‌تا)، معجم البلدان، بیروت: دار إحياء الثراث العربي.

14. خطیب البغدادی، احمدبن علی، (1417ق)، تاریخ بغداد و ذیوله، بیروت: دارالکتب العلمیة.

15. خطیبی کوشکک، محمد، (ش1386)، فرهنگ شیعه، قم: زمزم هدایت.

16. دهخدا، علی اکبر، (ش1373)، لغتنامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.

17. ذهبی، حسین، (1391ق)، تفسیر والمفسرن، بیروت: دار احیاء التراث العربی، دوم.

18. زمخشری، جارلله، (1407ق)، الکشاف، بیروت: الاعلمیه.

19. سمهودی، نورالدین، (1415ق)، جواهر العقدین، بیروت: دار الکتب.

20. شرف الدین، سید عبدالحسین، (1421ق)، مجالس الفاخره، قم: موسسه المعارف الاسلامیه.

21. ــــــــــ ، ـــــــــــــــ ، (1426ق‌)، مراجعات، قم: المجمع العالمي لأهل البيت‌.

22. صدوق، ابن بابویه محمد بن علی، (1362ش)، الخصال، قم: جامعه مدرسین.

23. ــــــ ، ـــــــــــــــــــــــ ، (1405ق)، کمال الدین وتمام النعمة، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

24. ــــــ ، ـــــــــــــــــــــــ ، (1365ش)، معانی الاخبار، قم: جامعه مدرسین.

25. صفار، محمد بن حسن، (1381ش)، بصائرالدرجات فی فضائل آل محمد، قم: الحیدریه.

26. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1378ش)، المیزان، قم: امیرکبیر، بنیاد علمی فرهنگی علامه طباطبایی.

27. طبرانی، سلیمان بن احمد، (1415ق)، المعجم الاوسط، قاهره: دارالحرمین.

28. ـــــ ، ــــــــــــــــ ، (1415ق)، المعجم الكبير، قاهرة: دارالحرمین.

29. طبری، ابی جعفر محمدبن جریر، (1406ق)، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: دارالمعرفة.

30. طوسی، ابی جعفر محمد بن حسن، (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

31. ـــــ ، ــــــــــــــــــــــــ ، (1414ق)، الامالی، قم: دار الثقافه.

32. فخررازی، محمد بن عمر، (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت:دار احیاء التراث العربی.

33. قاری، علی بن سلطان محمد، (1432ق)، مرقاه المفاتیح، بیروت: دار الفکر.

34. قرشی بنایی، علی اکبر، (1439ق)، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیة.

35. قرطبی، محمد، (بی‌تا)، الجامع الحکام القرآن، القاهره: دارالکتاب العربی.

36. قمی، علی بن ابراهیم، (۱۴۰۴ق)، تفسیرالقمی، قم: طیب.

37. کلینی، محمدبن یعقوب، (1363ش)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامية، پنجم.

38. کنتوری، میرحامد حسین، (1415ق)، خلاصه عبقات الانوار فی امامة الائمة الاطهار:، بیروت: آستانة الرضوية المقدسة.

39. متقی هندی، علی بن حسام الدین، (1419ق)، کنزل العمال، بیروت: دارالکتب العلمیه.

40. مطهری، مرتضی، (1381ش)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: صدرا.

41. معین، محمد، (1386ش)، فرهنگ فارسی معین، تهران: انتشارات ثامن.

42. مفید، محمد بن محمد، (1413ق)،  الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، قم: موسسه آل البیت:.

43. المناوی، محمد عبدالرووف، (1415ق)، فیض القدیر فی شرح الجامع الصغیر، بیروت: دارالکتب العلمیه.

44. هيتمي المكي، ابن حجر، (1425ق)، الصواعق المحرقة، بيروت: دار الفکر.

 

مقالات

1. الغالبی، عصام کاظم، (1441ق)، «الامام صادق7 فی تفسیر روح المعانی»، نشریه الکلیه الاسلامیه، شماره 56، ص319 ـ 340.

2. داوری چلغائی، احد، (1399ش)، «بررسی روایات امام رضا7 در تفسیر روح المعانی»، نشریه فرهنگ رضوی، شماره 30، ص125ـ 152.



© طراحی شده توسط معاونت فناوری اطلاعات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)