بررسی مرزهای فهم اختصاصی أهل بیت(ع) از قرآن با تأکید بر نقد شبهات قفاری

نویسنده

دانش‌آموخته سطح۳ مذاهب اسلامی، مرکز تخصصی ائمه اطهار(ع)

چکیده

یکی از مسائل مرتبط با خطابات قرآنی، عمومیت یا اختصاص فهم آن است. قفاری عقیده دارد آیاتی که دارای خطاب عمومی هستند، متوجه عموم مردم بوده و همه در فهم و تفسیر آن مشترک‌اند. در حالی که برخی آیات بر فهم اختصاصی اشخاص یا گروههایی دلالت دارد و برخی دیگر خبر از حقائقی مانند: عالم غیب، روح، فرشتگان و... میدهند که برای همگان قابل درک نیست. این دو دسته از آیات نشان می‌دهد که آیات مراتب مختلف دارند. در مرتبه ظاهر، همه مردم مخاطب آیات‌اند و هر کسی به مقدار سعه وجودی خود از هدایتگری آن بهره میبرد، و در مرتبه‌ای دیگر عدهای خاص توانایی درک آن را دارند. آنچه قفاری در راستای اثبات مدعای خود بدان استناد کرده عموماً ناظر به محکمات و مرتبه ظاهر آیات بوده است. اما فهم سایر مراتب مانند اشارات، لطائف و حقائق مخصوص افراد خاص با ویژگی‌های خاص میباشد. تقسیم‌بندی مذکور مورد توجه علمای أهل سنت نیز بوده و آن را پذیرفتهاند. در نوشتار حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، ابتدا آیاتی که در آن مخاطبین خاص معرفی شدهاند را استخراج کرده و سپس به شؤون مختلف آن‌ها همچون علم به تأویل، استنباط، علم به غیب و.. اشاره و در نهایت مصداق حقیقی آیات أهل بیت(ع) دانسته شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع و منابع کامل مقاله

ـ قرآن کریم

  1.   ابن ‏ابى ‏حاتم، عبدالرحمن بن محمد، (۱۴۱۹ق)، تفسير القرآن العظيم، عربستان: ریاض، مكتبة نزار مصطفى الباز، سوم.

  2.   ابن أبي الحديد، عبد الحميد بن هبة الله، (۱۴۰۴ق)، شرح نهج البلاغة، محقق: ابراهيم، محمد ابوالفضل، قم: مكتبة آية الله المرعشي النجفي.

  3.   ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، (۱۴۲۲ق)، زادالمسیر فی علم التفسیر، محقق: مهدی، عبدالرزاق، لبنان: بیروت، دارالکتاب العربی.

  4.   ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، (۱۴۱۹ق)، تفسیر القرآن العظیم، محقق: شمس­الدین، محمد‌حسین، بیروت: دار الكتب العلمية منشورات محمد علي بيضون‏.

  5.   امینی، عبدالحسین، (۱۴‍۱۶ق)، الغدير فى الكتاب و السنة و الادب، قم: مرکز الغدیر.‏

  6.   آلوسی، شهاب الدين محمود بن عبد الله الحسيني، (۱۴۱۵ق)، روح المعاني في تفسير القرآن العظيم والسبع المثاني، بيروت: دار الكتب العلمية.

  7.   بحرانی، هاشم بن سلیمان، (۱۴۱۵ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: موسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامية.

  8.   بغدادی، أبو عبد الله محمد بن سعد، (۱۴۱۰ق)، الطبقات الکبری، محقق: محمد عبد القادر عطا، بيروت: دار الكتب العلمية.

  9.   بغوی، حسین بن مسعود، (۱۴۲۰ق)، تفسیر البغوی المسمی معالم التنزیل، محقق: مهدى، عبد الرزاق‏، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی.

10. ثعلبی، احمد بن محمد، (۱۴۲۲ق)، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی، محقق: ابن عاشور، أبی محمد، بیروت: دار إحياء التراث العربي.

11. جزری، أبو الحسن علي بن أبي الكرم محمد بن محمد، (۱۴۱۵ق)، أسد الغابة في معرفة الصحابة، بیروت: دار الكتب العلمية.

12. ‏حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، (۱۴۱۱ق)، شواهد التنزيل لقواعد التفضيل، محقق: محمدباقر محمودى، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامي.

13. حويزى، عبدعلى بن جمعه، (۱۴۱۵ق)، تفسير نور الثقلين، قم: اسماعيليان، چهارم.

14. ربانی، علی، (۱۳۸۳ش)، هرمنوتیک و منطق فهم دین، قم: مرکز مدیریت حوزه.

15. زرکشی، أبو عبد الله بدر الدين محمد بن عبد الله بن بهادر، (۱۳۷۶ق)، البرهان في علوم القرآن، بی‌جا: دار إحياء الكتب العربية عيسى البابى الحلبي وشركائه.

16. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، (۱۴۰۴ق)، الدر المنثور فى التفسير بالماثور، قم: كتابخانه عمومى حضرت آيت الله العظمى مرعشى نجفی.

17. صنعانی، أبو بكر عبد الرزاق بن همام بن نافع الحميري اليماني، (۱۴۳۱ق)، تفسیر عبدالرزاق، محقق: محمود محمد عبده، بیروت: دار الكتب العلمية.

18. طباطبایی، محمد حسین، (۱۳۹۰ق)، المیزان، بیروت: مؤسسة الأعلمي للمطبوعات.‏

19. طبرانی، سلیمان بن احمد، (۲۰۰۸م)، التفسير الكبير تفسير القرآن العظيم، اردن: دار الكتاب الثقافي.

20. طبرسی، فضل بن حسن، (۱۳۷۲ش)، مجمع البیان، مصحح: فضل‏الله يزدى طباطبايى‏، تهران: ناصر خسرو.‏

21. طبری، محمد بن جریر، (۱۴۱۲ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة.

22. عباد، اسماعیل بن عباد، (۱۴۱۴ق)، المحیط فی اللغة، محقق: محمد حسین آل یاسین، بیروت: عالم الکتاب.

23. عیاشی، محمد بن مسعود، (۱۳۸۰ق)، تفسیر عیاشی، محقق: هاشم رسولی، تهران: مكتبة العلمية الاسلامية.

24. فخر رازی، محمد بن عمر، (۱۴۲۰ق)، التفسیر الکبیر(مفاتیح الغیب)، بیروت: داراحیاء التراث العربی.

25. الفراهیدی، خلیل بن احمد، (۱۳۶۷ق)، العین، بیروت: موسسه الأعلمی.‏

26. قفاری، ناصربن عبدالله بن علی، (۱۴۱۴ق)، اصول مذهب الشیعة اثنا عشریة، بی‌جا: دارالنشر بدون.

27. کلینی، محمد بن یعقوب، (۱۴۰۷ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

28. کوفی، فرات بن ابراهیم، (۱۴۱۰ق)، تفسیر فرات کوفی، محقق: کاظم محمد، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامي مؤسسة الطبع و النشر.

29. مجلسی، محمد باقر، (بی­تا)، بحارالانوار، محقق علوی عبدالزهراء، محقق: محمودى، محمدباقر، بیروت: دار إحياء التراث العربي.

30. میر، سید حامد حسین، (۱۳۶۶ش)، عبقات الأنوار في إمامة الأئمة الأطهار، اصفهان: كتابخانه اميرالمؤمنين.‏

31. میلانی، سیدعلی، (۱۴۲۰ق)، تشیید المراجعات، قم: مركز الحقائق الإسلامية.

32. واسطى، سيد محمد‌مرتضى حسينى، (۱۴۱۴ق)، تاج العروس من جواهرالقاموس، محقق: علی شیری، بیروت: دار الفكر للطباعة و النشر و التوزيع‌.

33. واعظی، احمد، (۱۳۹۷ش)، نظریه تفسیر متن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.   

 

 



© طراحی شده توسط معاونت فناوری اطلاعات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)