اقدامات ام‌سلمه در حمایت و دفاع از اهل‌بیت(ع)

امسلمه یکی از شخصیت‌های ممتاز تاریخ اسلام است که در طول زندگی در کنار پیامبر اکرم(ص) و سال‌های پس از رحلت آن‌حضرت در وقایع مختلف نقش‌آفرینی داشته است. حضور او در کنار رسول خدا(ص) در فهم مواضع پیامبر اکرم(ص) در موضوعات مختلف بسیار حائز اهمیت است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها موضع‌گیری او نسبت به اهل‌بیت(ع) و پشتیبانی از آن‌هاست. پژوهش پیش رو تلاش دارد پس از تبیین شخصیت والای ام‌سلمه، با استفاده از منابع کتابخانه¬ای و روش توصیفی ـ تحلیلی اقدامات و مواضع ایشان در دفاع از اهلبیت را کاوش کند تا مسلمانان او را به‌عنوان الگوی خود قرار داده و وظایفشان را نسبت به اهل‌بیت(ع) انجام دهند. نتایج این پژوهش نشان می دهد ام‌سلمه هم در زمان حیات و هم پس از رحلت رسول خدا(ع) مانند سقیفه، جنگ جمل و واقعه عاشورا همواره مواضع و اقدامات مثبتی نسبت به اهل‌بیت آن حضرت داشته است. منقولات ام‌سلمه نیز مملوّ از بیان فضائل و مناقب و تبیین جایگاه اهل‌بیت(ع) است.

1.    ابن ابی­الحدید، عزالدین بن هبه الله، (1387ق)، شرح نهج البلاغه، بی‌جا: دار احیاء الکتب العربیه، دوم.

2.    ابن اثیر جزری، علی بن عبدالواحد، (1423ق)، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، بیروت: دارالفکر.

3.    ـــــــــــ ، ــــــــــــــــ ، (1424ق)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارالفکر، دوم.

4.    ابن اعثم، احمد بن اعثم، (1406ق)، کتاب الفتوح، بیروت: دارالکتب العلمیه.

5.    ابن بابویه، محمد بن علی، (1362ش)، خصال، قم: جامعه مدرسین.

6.    ــــــ ، ــــــــــــ ، (1395ق)، کمال الدین و تمام النعمه، تهران: اسلامیه، دوم.

7.    ــــــ ، ــــــــــــ ، (1966م)، علل الشرائع، قم: کتابفروشی داوری.

8.    ابن بطریق، یحیی بن حسن، (1407ق)، عمده عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار، قم: موسسه نشر اسلامی.

9.    ابن حجر عسقلانی، شهاب الدین، (1421ق)، الإصابه فی تمییز الصحابه، بیروت: دارالفکر.

10.    ـــــــــــــ ، ــــــــــ ، (بی‌تا)، فتح الباری، بیروت: دار­المعرفه، دوم.

11.    ابن حیون، نعمان بن محمد، (1409ق)، شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار، قم: جامعه مدرسین.

12.    ابن سعد، محمد بن سعد، (1414ق)، الطبقات الکبری، بیروت: ‌دارالفکر.

13.    ابن شاذان قمی، شاذان بن جبرئیل، (1423ق)، الروضه فی فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب، قم: مکتبه الأمین.

14.    ابن شهرآشوب، محمد بن علی، (1427ق)، مناقب آل ابی‌طالب، قم: ذوی القربی، دوم.

15.    ابن عبدربه، احمد بن محمد، (2001م)، عقد الفرید، بیروت: دار صادر.

16.    ابن هشام حمیری، عبدالملک بن هشام، (1383ق)السیره النبویه، مصر: مکتبه محمد علی صبیح و اولاده.

17.    احمد حنبل، احمد بن محمد، (1424ق)، مسند احمد بن حنبل، بیجا: دارالفکر، سوم.

18.    اربلی، علی بن عیسی، (1381ق)، کشف الغمه فی معرفه الائمه، تبریز: بنی هاشمی.

19.    امینی، عبدالحسین، (1397ق)، موسوعه الغدیر، بیروت: دارالکتب العربی، چهارم.

20.    انصاری زنجانی، اسماعیل، (1428ق)، الموسوعه الکبری عن فاطمه الزهرا س، قم: دلیل ما.

21.    بحرانی، سید هاشم، (1378ق)، الانصاف فی النص علی الائمه الاثنی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، دوم.

22.    ـــــ ، ــــــــ ، (1415ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: موسسه البعثه.

23.    بخاری، محمد بن اسماعیل، (1422ق)، صحیح بخاری، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

24.    بلاذری، احمد بن یحیی، (1424ق)، جمل من انساب الاشراف، بیروت: دارالفکر.

25.    بیهقی، ابراهیم بن محمد، (بی‌تا)، المحاسن و المساوی، بیجا.

26.    تستری، محمدتقی، (۱۴۲۵ش)، قاموس الرجال، قم: موسسه نشر اسلامی، دوم.

27.    تستری، قاضی نور الله، (1409ق)، احقاق الحق و ازهاق الباطل، قم: مکتبه آیت الله العظمی مرعشی نجفی.

28.    جوادی آملی، عبدالله، (1388ش) ، تسنیم، قم: اسراء.

29.    حاكم نيشابوری، أبوعبدالله ‏محمد بن عبدالله،‏ (1422ق)، المستدرك علی الصحيحين، محقق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالكتب العلمية، دوم.

30.    حویزی، عبد علی بن جمعه، (1415ق)، نور الثقلین، قم: اسماعیلیان، چهارم.

31.    دیلمی، حسن بن محمد، (1427ق)، غرر الاخبار و درر الآثار فی مناقب ابی الائمه الطهار، قم: دلیل ما.

32.    ذهبی، شمس الدین، (1412ق)، سیر اعلام النبلاء، بیروت: موسسه الرساله، هشتم.

33.    زبیری، مصعب بن عبد­الله، (بی‌تا)، نسب قریش، قاهره: دار­المعارف، سوم.

34.    سیوطی، عبدالرحمن، (1404ق)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: مکتبه آیت الله العظمی مرعشی نجفی.

35.    شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، (1380ش)، الجواهر السنیه فی الأحادیث القدسیه، تهران: دهقان، سوم.

36.    ــــــــــــ ، ـــــــــــــ ، (1409ق)، وسائل الشیعه، قم: موسسه آل البیت.

37.    صدوق، محمد بن علی، (1376ش)، امالی، تهران: کتابچی، ششم.

38.    صفار، محمد بن حسن، (1404ق)، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد، قم: مکتبه آیت الله مرعشی نجفی، دوم.

39.    طباطبایی، سید محمد حسین، (1422ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه الأعلمی للمطبوعات، دوم.

40.    طبرانی، سلیمان بن احمد، (1422ق)، المعجم الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی، دوم.

41.    طبرسی، فضل بن حسن، (1406ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.

42.    طبری، محمد بن جریر، (1413ق)، دلائل الامامه، قم: موسسه البعثه.

43.    ــــ ، ــــــــــــ ، (1421ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

44.    ــــ ، ـــــــــــ ، (1423ق)، تاریخ الطبری، بیروت: دارالفکر، دوم.

45.    طوسی، محمد بن حسن، (1427ق)، رجال طوسی، قم: نشر رضوی، سوم.

46.    ـــــ ، ـــــــــــــ ، (1414ق)، امالی، قم: دارالثقافه.

47.    عاملی، محمد بن علی، (1384ق)، الطراط المستقیم الی مستحقی التقدیم، نجف: المکتبه الحیدریه.

48.    عده­ای از علماء، (1363ش)، اصول سته عشر، قم: دارالشبستری للمطبوعات.

49.    علامه حلی، حسن بن یوسف، (1411ق)، کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین، تهران: وزارت ارشاد.

50.    فیض کاشانی، محمدحسن بن شاه مرتضی، (1406ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین.

51.    ــــــــــ ، ــــــــــــــــــــــــــ ، (1418ق)، الأصفی فی تفسیر القرآن، قم: مرکز النشر التابع .

52.    قرطبی، یوسف بن عبد البر، (1412ق)، الإستیعاب فی معرفه الأصحاب، بیروت: دارالجبل.

53.    قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، (1420ق)، صحیح مسلم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

54.    قمی، علی بن ابراهیم، (1404ق)، تفسیر قمی، قم: دارالکتاب، سوم.

55.    قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، (1368ش)، کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

56.    کلینی، محمد بن یعقوب، (1407ق)، اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چهارم.

57.    مامقانی، عبدالله، (1352ق)، تنقیح المقال، نجف الاشرف: مطبعه الرضویه.

58.    مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، بحارالانوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، بیروت: موسسه الوفا، دوم.

59.    محلاتی، ذبیح الله، (1364ق)، ریاحین الشریعه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چهارم.

60.    مدنی، ضامن بن شدقم، (1420ق)، وقعه الجمل، قم: نشر محمد.

61.    مفید، محمد بن محمد بن نعمان، (1431ق)، موسوعه شیخ مفید، قم: الهدی.

62.    ــــ ، ـــــــــــــــــــ ، (1413ق)، الإختصاص، قم: الموتمر العالمی لألفیه الشیخ المفید.

63.    ــــ ، ــــــــــــــــــ ، (1413ق)، الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم: کنگره شیخ مفید.

64.    واقدی، محمد بن عمر، (1418ق)، کتاب المغازی، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.

65.    هلالی کوفی، سلیم بن قیس، (1428ق)، کتاب سلیم بن قیس هلالی، قم: دلیل ما، پنجم.

66.    یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، (بی‌تا)، تاریخ یعقوبی، بیروت: دار صادر.

67. یوسفی غروی، محمد هادی، (۱۳۹۳ش)، دائره المعارف صحابه پیامبر اعظم، ایران: شرکت چاپ و نشر بین ‌الملل، دوم.