مصدر شناسی قرآن در گفتمان مستشرقان

نویسنده

دانش‌آموخته سطح۳ مذاهب اسلامی، مرکز تخصصی ائمه اطهار(ع)

چکیده

مستشرقان از جمله پژوهشگرانی هستند که از قرن‌های گذشته تا عصر حاضر به مطالعات وسیعی درباره قرآن دست زده و منشا آثار گوناگونی شده‏اند. از بررسی مطالعات مستشرقان این‌گونه برمی‌آید انگیزه مستشرقان در انتخاب نوع پژوهش‌های قرآنی در یک سطح نبوده، بلکه طیف وسیعی از غرض ورزان معاند تا محققان منصف را تشکیل می‏دهند. با شروع تحول مثبت در انگیزه غربیان به قرآن، رویکرد انکار گرایانه همچنان دیده می‌شود. نوشتار حاضر، با روش توصیفی تحلیلی به تحقیق و بررسی مهمترین تلاش‌های قرآنی مستشرقان از قبیل: ترجمه قرآن، تصحیح نسخ خطی، تدوین دایره المعارف و مصدر شناسی قرآن می پردازد. درباره تعیین مصدر و منبع و منشأ آیات قرآن کریم یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، مستشرقان چندین نظریه از جمله وحیانی بودن قرآن، الهی بودن غیر وحیانی، نظریه نبوغ، اقتباس قرآن از تورات و کتاب‌های پیشین آسمانی و نظریه فرهنگ زمانه را ارائه داده‌اند و هر طیفی یکی از این نظریات را پذیرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

مراجع و منابع کامل مقاله

كتب

ـ قرآن کريم

  1.   شوقي، ابوخليل، (1990م)، غوستاولوبون في الميزان، بيروت: دارالفکر.

  2.   الجليند، محمد السيد، (1999م)، الاستشراق و التبشير قراءه تاريخيه موجزه، القاهره: دارقباء.

  3.   الدسوقي، محمد، (1996م)، الفکر الاستشراقي تاريخه و تقويمه، قم: التوحيد.

  4.   الصغير، محمدحسين علي، (1372ش)، خاورشناسان و پژوهش‌هاي قرآني، ترجمه محمد صادق شريعت، موسسه مطلع الفجر.

  5.   الطيباوي، عبد اللطيف، (1991م)، المستشرقون الناطقون بالانجليزيه ـ دراسه نقديه، ترجمه قاسم السامراني، عربستان: جامعه الامام محمد بن سعود الاسلاميه.

  6.   الويري، محسن، (1381ش)، مطالعات اسلامي در غرب، سازمان سمت.

  7.   انوري، حسن، (1382ش)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارت سخن، دوم.

  8.   ايزوتسو، توشي هيکو، (1368ش)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامي.

  9.   بدیعی، ربیع، (1362ش)، جغرافیای مفصل ایران، تهران: انتشارات اقبال.

10. بروکلمان، کارل، (1988م)، تاریخ الشعوب الاسلامیه، نبیه امین فارس، بیروت: دارالعلم للملائین، دوازدهم.

11. بوکای، موریس، (1372ش)، مقایسه‌ای میان تورات، انجیل، قرآن و علم، مهندس ذبیح الله دبیر، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

12. بینارق، عصمت، (1373ش)، کتابشناسي جهاني ترجمه‌ها و تفسيرهاي چاپي قرآن مجيد به 65 زبان از 1515م تا 1980م، ترجمه محمدآصف فکرت، آستان قدس رضوي.

13. حاج، ساسي سالم، (2002م)، نقد الخطاب الاستشراقي، بيروت: دارالمدار الاسلامی.

14. حتی، فیلیپ، (1344ش)، تاریخ عرب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تبریز: کتابچی.

15. حداد، یوسف، (1982م)، القرآن و الكتاب: بيئة القرآن الكتابية، بيروت: منشورات المكتبه البولسيه، الثانيه.

16. حسینی طباطبایی، مصطفی، (1375ش)، نقد آثار خاورشناسان، تهران: انتشارات چاپخش.

17. دهخدا، علی‌اکبر، (1377ش)، لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران، دوم.

18. زقزوق، محمود حمدی، (1409ق)، الاستشراق والخلیفه الفکریه للصراع الحضاری، قاهره: دارالمنار.

19. زمانی، محمدحسن، (1385ش)، مستشرقان و قرآن: نقد و بررسی آراء مستشرقان درباره قرآن، قم: بوستان کتاب.

20. شایگان، داریوش، (1379ش)، هانری کربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، ترجمه باقر پرهام، فرزان روز.

21. صادقی، تقی، (1379ش)، رویکرد خاورشناسان به قرآن، فرهنگ گستر.

22. عبدالعال، اسماعیل سالم، (1990م)، المستشرقون والقرآن، مکه: سلسله دعوه الحق لرابطه العالم الاسلامی.

23. الطهطاوی، محمد عزت، (1411ق)، التبشیر و الاستشراق؛ احقاد علی النبی محمد و بلاد الاسلام، ، قاهره: الزهراء.

24. فوزی، فاروق عمر، (1998م)، الاستشراق و التاریخ الاسلامی، اردن: الاهلیه للنشر.

25. فوک، یوهان، (2001م)، تاریخ حرکة الاستشراق الدراسات العربیه و الاسلامیه فی اروبا حتی بدایه قرن العشرین، ترجمه عمر لطفی العالم، لیبی، بنغازی: دارالمدار الاسلامی، دوم.

26. قطب، محمد، (1999م)، المستشرقون والاسلام، قاهره: مکتبه وهبه.

27. کارلایل، توماس، (بی‌تا)، الابطال، تعریب محمد السباعی، مکتبته الهلال، دوم.

28. کونستان ویرژیل، گیورگیو، (1342ش)، محمد پیامبری که از نو باید شناخت، ذبیح الله منصوری، امیرکبیر.

29. گریک، کینت، (1369ش)، قرآن را چگونه شناختم، ترجمه ذبیح الله منصوری، انتشارات مجید، دوم.

30. لابوم، ژول، (1335ش)، تفصیل آیات القرآن الکریم، تعریب محمد فواد عبدالباقی، کتابفروشی اسلامیه.

31. عبدالباقی، محمد فواد، (بی‌تا)، المعجم المفهرس لاالفاظ القرآن الکریم، قم: اسماعیلیان.

32. عبداللهی خوروش، حسین، (1362ش)، فرهنگ اسلام شناسان خارجی، اصفهان: مووسه مطبوعاتی مطهر.

33. معین، محمد، (1371ش)، فرهنگ فارسی، تهران: امیر کبیر، هشتم.

34. مغنیه، محمدجواد، (1399ش)، شبهات الملحدین و الاجابه عنها، بیروت: مکتبه الهلال.

35. وات، مونتگمری، (بی‌تا)، محمد فی المدینه، تعریب شعبان برکات، بیروت: المکتبه العصریه.

36. Encyclopaedia of the Qu'ran، Jane Dammen McAuliffe Brill ،Leiden، Bostan 2000.

مقالات

1. اسکندرلو، محمدجواد، (1382ش)، «معرفی و نقد دایرة المعارف قرآن لیدن»، قبسات، 29/ ص‌267ـ 285.



© طراحی شده توسط معاونت فناوری اطلاعات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)