بررسی و نقد گزارش‌هاي حضور نبي‌اكرم(ص) در جنگ‌هاي فجار.

جنگ‌های فجار از جمله نبردهایی است که در زمان جاهلیت به وقوع پیوست. یکی از مسائل مطرح شده در کتاب‌های متقدم تاریخی و روایی اهل‌سنت، حضور نبی‌‌اکرم‌ در این جنگ‌ها می‌باشد که با معیارهای دینی و انسانی پذیرفته شده نیست؛ چون در این دوران دین حنیف حضرت ابراهیم و اسماعیل در میان مردم وجود داشته است. حال سؤال این است: آیا در مورد حضور نبی‌ اکرم‌ أسناد معتبری وجود دارد و از نظر دلالی می‌تواند مورد پذیرش قرار گیرد؟ پژوهش پیش رو گزارش‌های حضور نبی‌اکرم در این جنگ‌ها با تکیه بر منابع تاریخی و روایی متقدم شیعه و اهل‌سنت و نقد سندی و دلالی آن‌ها با روش کتابخانه‌ای و توصیفی ـ تحلیلی مورد بررسی قرار داده است. نتایج پژوهش نشان دهنده این است که همه نقل‌ها به استثنای یک مورد، مرسل است و از لحاظ محتوایی نیز اشکالات زیادی از قبیل مخالفت با سیرۀ نبی ‌اکرم‌ و تناقض در سن و کیفیت حضور نبی‌اکرم‌ در این جنگ‌ها است. با دقت نظر در این اشکالات نمی‌توان صحت این گزارش‌ها را پذیرفت و شاید بتوان انگیزه‌هایی برای جعل در این گزارش‌ها یافت.

ـ قرآن کریم

1. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علي، (1431-1432ق)، المنتظم في تواریخ الملوک والامم، تحقیق مقدمه: سهیل ذکار، بیروت: دارالفکر.

2. ابن حبان، محد بن حبان، (1424ق)، الثقات، بیروت: دارلفکر.

3. ابن خلکان، احمد بن محمد بن ابراهیم، (1419ق)، وفیات الاعیان وانباء ابناءالزمان، تحقیق: یوسف علي طویل و مریم قاسم طویل، بیروت: دارلکتب العلمیه.

4. ابن سعد، محمد بن سعد، (1414ق)، الطبقات الکبری، بیروت: دارالفکر.

5. ابن‌عبد‌ربَّه، احمد بن محمد بن عبد رَبّه، (2001م)، العقد الفرید، تحقیق و شرح: الدکتور محمد التوبخي، بیروت: دار صادر.

6. ابن‌عدی، عبدالله، (1409ق)، الکامل فی الضعفاء الرجال، تحقیق: یحیی مختار غزاوي، بیروت: دارالفکر.

7. ابن‌عساکر، علي بن حسن، (1415ق)، تاریخ دمشق الکبیر، بیروت: دارالفکر.

8. ابن‌قتیبه، ابي محمد عبدالله بن مسلم، (بی‌تا)، المعارف، تحقیق: ثروت عکاشه، قاهره: دارالمعارف.

9. ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر، (1396ق)، السیرة النبویة، تحقیق: مصطفی عبدالواحد، بیروت: دارالمعرفه.

10. ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر، (1419ق)، البدایة و‌النهایة ومعه نهایة البدایة والنهایة في الفتن والملاحم، بیروت: دارالفکر.

11. ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر، (1432ق)، التکمیل في الجرح والتعدیل ومعرفة الثقات والضعفاء والمجاهیل، تحقیق: شادی بن محمد آل نعمان، یمن: مرکز النعمان للبحوث والدراسات الاسلامیه.

12. ابن‌منظور، محمدبن مکرم، (1363ش) لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزه.

13. ابن‌هشام، عبدالملک بن هشام، (1417ق)، السیرة النبویة، تحقیق: مصطفی سقا، ابراهیم الابیاري و عبدالحفیظ الشبلی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

14. ابی‌عبیده، معمر بن مثنی، (1407ق)، ایام العرب قبل الاسلام، تحقیق: عادل جاسم البیاتي، بیروت: عالم الکتب.

15. الحموي الرومي، شهاب الدین یاقوت بن عبدالله، (بی‌تا) معجم البلدان، بیروت: دار احیاءالتراث العربي.

16. ازدي، ابوبکر محمد بن حسن، (1386ش) ترتیب جمهرة اللغه، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.

17. اصفهاني، ابوالفرج، (1420ق)، الاغانی، تحقیق: الدکتور یوسف البقاعی و غرید الشیخ، بیروت: الاعلمي للمطبوعات.

18. افغاني، سعید بن محمد، (1394ق)، اسواق العرب في الجاهلیة والاسلام، بیروت: دارالفکر.

19. الدیّار بکري، حسین بن محمد، (بی‌تا)، تاریخ الخمیس فی احوال النفیس، بیروت: دار صادر.

20. رازی، عبدالرحمن بن محمد بن ابی حاتم، (1435-1436ق)، الجرح والتعدیل، ظبط: محمد خالد عطار، بیروت: دارالفکر.

21. آلوسي البغدادی، شهاب الدین السید محمود، (1420ق) روح المعاني في تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، بیروت: دار احیاء التراث العربي.

22. بخاري، محمد بن اسماعیل، (1429ق)، التاریخ الکبیر، تحقیق، مصطفی عبدالقادر و احمد عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.

23. بلاذري، احمد بن یحیی، (1417ق)، جمل من انساب الاشراف، تحقیق: سهیل ذکار و ریاض زرکلي، بیروت: دارالفکر.

24. جزري، عزالدین ابن اثیر علی بن محمد، (1424ق)، الکامل في التاریخ، بیروت: دارالفکر.

25. ــــــــ، ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1423ق)، اسدالغابه في معرفة الصحابه، بیروت: دارالفکر.

26. جواد علي، (1427ق)، المفصل في تاریخ العرب قبل الاسلام، تهران: آوند دانش.

27. جوهري، حماد بن عیسی، (1376ق) الصحاح تاج اللغة و‌صحاح العربیة، بیروت: دار العلم للملایین.

28. حلبي، ابی الفرج علي بن ابراهیم، (1422ق)، السیرة حلبیة‌، تصحیح: عبدالله محمد الخلیلی، بیروت: دارالکتب العلمیه.

29. خطیب بغدادی، احمدبن علی، (1425ق)، تاریخ بغداد، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالفکر.

30. ذهبي، شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان، (1412ق)، سیر اعلام النبلاء، بیروت: مؤسسه الرساله.

31. ــــــ ، ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1420ق)، میزان الاعتدال، بیروت: دارلفکر.

32. ــــــ ، ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1426ق)، تاریخ الاسلام ووفیات المشاهیر والاعلام، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.

33. زرکلي، خیرالدین، (2007م)، الاعلام قاموس التراجم، بیروت: دارالعلم الملایین.

34. زمخشري، اباالقاسم محمود بن عمر بن محمد، (1424ق) الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل وعیون الاقاویل في وجوه التاویل، بیروت: دارالکتب العلمیه.

35. سهیلي، عبدالرحمن، (1412ق)، الروض الانف فی شرح السیرة النبویة لابن هشام، تحقیق: عبدالرحمن وکیل، بیروت: دار احیاء التراث العربي.

36. طباطبایي، محمد حسین، (1422ق)، المیزان في تفسیر القرآن، بیروت: موسسة الاعلمي للمطبوعات.

37. طبرسي، امین الدین ابوعلي الفضل بن حسن، (1377ش)، جوامع الجامع، مقدمه و تصحیح و تعلیقات: ابوالقاسم گرجی، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ.

38. طبري، ابی جعفر محمد بن جریر، (1423ق)، تاریخ الطبري‌، بیروت: دارالفکر.

39. عاملي، سید جعفر مرتضی، (1427ق)، الصحیح من سیرة النبي الاعظم9، بیروت: المرکزالاسلامي للدراسات.

40. عسقلاني، احمد بن علی بن حجر، (1408ق)، لسان المیزان، بیروت: دارالفکر.

41. ـــــــــــ‌ ، ــــــــــــــــــــــــــــ، (1415ق)، تهذیب التهذیب، بیروت: دارالفکر.

42. عقیلي، ابی جعفر محمد بن عمر، (1435ق)، الضعاء، بیروت: دار التاصیل.

43. فاسي، محمد بن احمد، (1421ق)، شفاء الغرام باخبارالبلد الحرام، بیروت: دارالکتب العلمیه.

44. فیروزآبادی شیرازی، مجدالدین محمد بن یعقوب، (1420ق) القاموس المحیط، بیروت: دارالکتب العلمیه.

45. محمد بن حبیب، (1405ق)، المنمق في اخبار القریش، محقق: خورشید احمد فاروق، بیروت: عالم الکتب.

46. مزي، جمال الدین ابي الحجاج یوسف، (1421ق)، تهذیب الکمال في اسماء الرجال، بیروت: دارالفکر.

47. مسعودي، ابي الحسن علي ابن الحسین، (1422ق)، مروج الذهب و‌معادن الجوهر، تحقیق: یوسف البقاعي، بیروت: دار احیاء التراث العربي.

48. نسائي، احمد بن شعیب، (1423ق)، تسمیة مشایخ ابي عبد الرحمن احمد بن شعیب بن علي نسائي، تحقیق: الشریف حاتم بن عارف العوني، مکه المکرمه: دار عالم الفوائد.

49. نویري، شهاب الدین احمد بن عبدالوهاب، (1423ق)، نهایة الارب في فنون الادب، القاهره: دارالکتب و وثانق القومیه.

50. نوري، السيد ابو المعاطي، حسن عبد المنعم شلبي، احمد عبد الرزاق عيد، محمود محمد خليل الصعيدي، محمد مهدي المسلمي، ايمن ابراهيم الزاملي و ابراهيم محمد النوري، (1412ق)، الجامع في الرجح والتعدیل، بیروت: عالم الکتب.

51. واقدي، محمد بن عمر بن واقد، (1418ق)، المغازي، تحقیق: مارسدنس جونس، بیروت: الاعلمي للمطبوعات.

52. یعقوبي، احمد بن ابي یعقوب، (1413ق)، تاریخ یعقوبي، تحقیق: عبدالامیر مهنا، بیروت: الاعلمي للمطبوعات.